تکمیل عجایب خاورمیانه؛ آمیزش نئاندرتال‌ها و انسان امروزی در این منطقه از ایران؟
پژوهش‌های ژنتیکی و تاریخی حاکی از آن است که انسان‌های امروزی و نئاندرتال‌ها در چند مقطع زمانی با یکدیگر برخورد و آمیزش داشته‌اند. اما مکان دقیق این برخوردها برای سال‌ها نامشخص باقی مانده بود. به تازگی، نتایج یک تحقیق جدید حاکی از آن است که یکی از مکان‌های اصلی این مواجهه رشته‌کوه زاگرس در ایران بوده است. این منطقه با توجه به موقعیت جغرافیایی خود، نقش مهمی در مسیر مهاجرت‌های انسان‌های اولیه و نئاندرتال‌ها ایفا کرده است.
به گزارش مجله کژمژ؛ سامان گوران، باستان‌شناس در دانشگاه کلن آلمان، در این‌باره می‌گوید: «جغرافیای فلات ایران در تقاطع مهاجرت‌های انسان‌های اولیه قرار داشت و زیست‌بوم‌های مختلف در این منطقه به نقطه برخوردی بین دو گونه متفاوت انسانی تبدیل شده بودند.»
نئاندرتال‌ها و انسان خردمند: دو مسیر تکامل و مسیر برخورد
نئاندرتال‌ها حدود 400 هزار سال پیش در اروپا و آسیا پدیدار شدند، در حالی که اجداد انسان‌های خردمند نزدیک به 300 هزار سال پیش در آفریقا تکامل یافتند و به تدریج در سراسر جهان پراکنده شدند. شواهد ژنتیکی نشان می‌دهد که نئاندرتال‌ها و انسان‌های خردمند در چند مقطع زمانی مختلف با یکدیگر تماس داشتند: از جمله در بازه‌های زمانی 250 تا 200 هزار سال پیش، 120 تا 100 هزار سال پیش، و در نهایت 50 هزار سال قبل از انقراض نئاندرتال‌ها.
بیشتر بخوانید
شواهد بوم‌شناختی و مدل‌سازی برای تعیین محل برخورد
پژوهشگران به دلیل کمبود شواهد استخوانی و دی‌ان‌ای به سراغ روش‌های دیگری مانند مدل‌سازی بوم‌شناختی رفتند و با استفاده از داده‌های جغرافیایی و شواهد باستان‌شناسی به این نتیجه رسیدند که محتمل‌ترین مکان برخورد انسان‌های خردمند و نئاندرتال‌ها، رشته‌کوه زاگرس در خاورمیانه بوده است. یافته‌های این تحقیق که در نشریه Scientific Reports منتشر شده است، نشان می‌دهد که این برخورد در دوره‌ای بین 120 تا 80 هزار سال پیش رخ داده است.
اهمیت فلات ایران و غار شانه‌در در زاگرس
در این منطقه، غار شانه‌در به عنوان یکی از مهم‌ترین مکان‌های باستانی مربوط به نئاندرتال‌ها شناخته می‌شود. در این غار 10 اسکلت نئاندرتال کشف شده که برخی از آن‌ها دارای جراحات بودند و نشانه‌هایی از دفن شدن توسط اعضای گروه داشتند. این شواهد به‌خوبی نشان می‌دهد که نئاندرتال‌ها دارای سنت‌های پیچیده‌ای در دفن اجساد و مراقبت از اعضای گروه خود بودند.
پژوهش‌های آینده و نقش زاگرس در پراکندگی انسان
لئوناردو والینی، انسان‌شناس مولکولی از دانشگاه یوهانس گوتنبرگ آلمان، در مصاحبه‌ای با لایو ساینس تاکید کرده است که هم‌پوشانی بوم‌شناختی انسان‌های خردمند با نئاندرتال‌ها در زاگرس نشان می‌دهد که این منطقه احتمالاً نقش کلیدی در مهاجرت انسان خردمند به اوراسیا داشته است. او و دیگر پژوهشگران توصیه کرده‌اند که باستان‌شناسان ایرانی حفاری‌های بیشتری در این منطقه انجام دهند تا شاید شواهد بیشتری از نحوه تکامل و تعامل بین انسان‌های اولیه و نئاندرتال‌ها به دست آید.
پژوهش‌های اخیر بر اهمیت فلات ایران و به‌ویژه رشته‌کوه زاگرس در تاریخ انسان‌های اولیه تاکید دارد. این منطقه نه تنها نقش یک مسیر مهاجرتی مهم را ایفا کرده، بلکه به نقطه اتصال و برخورد میان انسان‌های خردمند و نئاندرتال‌ها تبدیل شده است. این یافته‌ها می‌تواند دریچه‌ای تازه به روی مطالعات ژنتیکی و باستان‌شناسی برای کشف بیشتر درباره تکامل و پراکندگی انسان‌ها باز کند.