گورتپه خرسنگی اسپانیا؛ شاهدی بر مهندسی پیشرفته ۶۰۰۰ سال قبل
گورتپه‌های خرسنگی از دستاوردهای برجسته تمدن‌های دوران نوسنگی در اروپا هستند که نشان‌دهنده سطح بالای دانش و مهارت‌های مهندسی مردمان عصر حجر می‌باشد. یکی از این سازه‌های حیرت‌انگیز، گورتپه «دولمن دمنگا» در اسپانیا است که با استفاده از سنگ‌های عظیم ساخته شده و به‌تازگی توسط باستان‌شناسان به‌عنوان یک نمونه مهندسی پیشرفته و خلاقانه شناسایی شده است. این مقاله به بررسی جزئیات این سازه عظیم، نحوه ساخت آن و دانش مهندسی مردم عصر حجر می‌پردازد.
تاریخچه ساخت گورتپه‌های خرسنگی
بناهای خرسنگی در حدود هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح در اروپا ظاهر شدند. این سازه‌ها، معمولاً برای مقاصد مذهبی یا دفن استفاده می‌شدند و نخستین نمونه‌ها در فرانسه و اسپانیای امروزی یافت شده‌اند. گورتپه «دولمن دمنگا» که بین سال‌های ۳۸۰۰ تا ۳۶۰۰ پیش از میلاد ساخته شده است، یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین این سازه‌هاست. این گورتپه، که از سنگ‌هایی به مراتب سنگین‌تر از سنگ‌های مورد استفاده در بنای استون‌هنج بریتانیا تشکیل شده، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین گورتپه‌های خرسنگی اروپا شناخته می‌شود.
مهندسی پیشرفته در عصر حجر
یکی از موضوعات مهمی که درباره این گورتپه مطرح است، نحوه انتقال و قرار دادن سنگ‌های عظیم‌الجثه در محل ساخت است. باستان‌شناسان معتقدند که مردم عصر حجر، برای جابه‌جایی و قراردهی این سنگ‌های غول‌پیکر از دانش پیشرفتهای در حوزه‌های مختلف استفاده کرده‌اند.
بر اساس نتایج پژوهشی که اخیراً در نشریه علمی "پیشرفتهای علم" منتشر شده است، سنگ‌هایی با وزن بیش از ۱۰۰ تن از مکانی در حدود ۸۵۰ متر دورتر از محل ساخت گورتپه تراشیده شده و به وسیله سورتمه‌های چوبی و به کمک وزنه‌های تعادلی و سطوح شیب‌دار به محل ساخت منتقل شده‌اند. این روش‌ها به وضوح نشان می‌دهد که مردم نوسنگی درک کاملی از مفاهیم هندسی، فیزیکی و زمین‌شناسی داشته‌اند.
دقت بالای ساخت و طراحی
یکی از نکات برجسته در طراحی این سازه، نحوه قرارگیری سنگ‌های ستون و سقف است. باستان‌شناسان دریافتند که این سنگ‌ها با استفاده از اصول هندسی دقیق و با زاویه‌ای مقعر در محل خود قرار داده شده‌اند، که باعث شده است اندازه سقف موردنیاز کاهش یابد و کل سازه به شکل ذوزنقه‌ای طراحی شود.
این تکنیک نه تنها نشان‌دهنده دقت بالای سازندگان است، بلکه از نظر ساختاری نیز موجب افزایش پایداری بنا در طول زمان شده است. ستون‌های سنگی به‌گونه‌ای قرار داده شده‌اند که وزن سقف عظیم بنا را تحمل کنند و از فروپاشی سازه جلوگیری شود. این نوع طراحی، نیازمند سطح بالایی از مهارت و دانش مهندسی است که در هیچ‌یک از سازه‌های مشابه آن دوره مشاهده نمی‌شود.
ارتباط با نجوم و آیین‌های مذهبی
یکی از ویژگی‌های جذاب این گورتپه‌ها، ارتباط آن‌ها با نجوم است. باستان‌شناسان به این نتیجه رسیده‌اند که برخی از این سازه‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که با نقاط خاصی از آسمان هماهنگ باشند. احتمالاً این گورتپه‌ها برای مقاصد مذهبی و آیینی نیز استفاده می‌شده‌اند و مردمان آن دوره از این سازه‌ها به عنوان مکان‌هایی برای عبادت و ارتباط با خدایان خود استفاده می‌کردند.
دستاوردهای پژوهش‌های اخیر
یکی از دستاوردهای مهم پژوهش‌های اخیر، تأکید بر پیچیدگی و دقت این نوع سازه‌ها در مقایسه با سایر بناهای خرسنگی است. به گفته پژوهشگران، این سازه نه تنها از نظر ابعاد و وزن سنگ‌ها، بلکه از لحاظ طراحی و ساخت نیز بسیار پیشرفته‌تر از دیگر بناهای مشابه است. به‌علاوه، این بنا نشان‌دهنده آن است که جوامع نوسنگی اروپا دارای دانش اولیه‌ای از مفاهیم هندسی و فیزیکی بوده‌اند که به آن‌ها اجازه داده است تا چنین سازه‌های عظیمی را با دقتی بی‌نظیر بسازند.
نتیجه‌گیری
گورتپه «دولمن دمنگا» در اسپانیا یک نمونه بی‌نظیر از مهندسی پیشرفته و نبوغ خلاقانه مردمان عصر حجر است. این سازه، که با استفاده از سنگ‌های غول‌پیکر و تکنیک‌های پیشرفته ساخته شده، شاهدی بر توانایی‌های شگرف جوامع باستانی در مهندسی، زمین‌شناسی و فیزیک است. مطالعات جدید نشان داده‌اند که این گورتپه‌ها نه تنها از نظر ابعاد و وزن سنگ‌ها، بلکه از لحاظ طراحی و ساخت نیز بسیار پیشرفته‌تر از دیگر بناهای مشابه دوران نوسنگی هستند.
این کشف نه تنها به ما در درک بهتر تاریخ مهندسی کمک می‌کند، بلکه نشان‌دهنده خلاقیت و نبوغ بشر در دوران‌های اولیه تاریخ است، که همچنان پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ باستان را به تحسین وا‌می‌دارد.