خواب ناکافی در سالمندان: هشداری برای خطر زوال عقل‌شان
خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز و احساس بی‌انگیزگی ممکن است بیشتر از یک ناراحتی ساده باشد. طبق مطالعه‌ای جدید، این علائم می‌توانند خطر ابتلا به شرایطی را افزایش دهند که در نهایت به زوال عقل منجر می‌شود.
براساس تحقیقی که در ژورنال Neurology منتشر شد، در میان افرادی که خواب‌آلودگی مفرط و بی‌انگیزگی داشتند، ۳۵.۵٪ دچار سندرم اختلال شناختی حرکتی (MCR) شدند. درحالی‌که تنها ۶.۷٪ از افراد بدون این مشکلات به این سندرم مبتلا شدند.
سندرم اختلال شناختی حرکتی (MCR) چیست؟
به گزارش مجله کژمژ؛ این سندرم که اولین بار در سال ۲۰۱۳ معرفی شد، شامل کندی در راه رفتن و شکایت از مشکلات حافظه در سالمندان است. MCR در افرادی که هنوز به زوال عقل یا ناتوانی حرکتی مبتلا نشده‌اند، بیش از دو برابر خطر زوال عقل را افزایش می‌دهد.
چرا خواب نقش مهمی در زوال عقل دارد؟
به گفته دکتر ویکتور لروی، نویسنده اصلی مطالعه و استاد بیمارستان دانشگاه Tours فرانسه، مطالعات قبلی رابطه‌ای بین اختلالات خواب و زوال عقل نشان داده‌اند. با این حال، بسیاری از تحقیقات قبلی فقط در یک بازه زمانی مشخص انجام شده بودند.
در این مطالعه جدید، ارتباط کیفیت ضعیف خواب با سندرم‌های پیش‌زوال عقلی بررسی شد تا راهکارهای پیشگیری از زوال عقل بهتر شناسایی شوند.
نحوه انجام مطالعه
این مطالعه بر روی ۴۴۵ سالمند با میانگین سنی ۷۶ سال که در منطقه وست‌چستر نیویورک زندگی می‌کردند، انجام شد.
- شرکت‌کنندگان ابتدا برای بررسی الگوی راه رفتن، روی تردمیل قرار گرفتند و سپس هر سال از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۸ تحت ارزیابی قرار گرفتند.
- جزئیات خواب شرکت‌کنندگان در دو هفته منتهی به هر ارزیابی ثبت شد.
هفت مؤلفه بررسی‌شده در کیفیت خواب:
۱. کیفیت خواب از نظر فردی
۲. مدت زمان به خواب رفتن
۳. طول مدت خواب
۴. کارایی خواب (نسبت ساعات خواب به ساعات بیداری در رختخواب)
۵. اختلالات خواب
۶. استفاده از داروهای خواب‌آور
۷. اختلالات عملکرد در طول روز (خواب‌آلودگی حین فعالیت‌ها یا بی‌انگیزگی)
خواب‌آلودگی روزانه و خطر بالاتر MCR
پس از پیگیری سه‌ساله:
- ۳۶ نفر از شرکت‌کنندگان به سندرم MCR مبتلا شدند.
- خواب‌آلودگی روزانه (اختلال عملکرد در روز) با ۳.۳ برابر افزایش خطر MCR مرتبط بود.
نکته جالب: سایر مؤلفه‌های خواب مانند کیفیت یا مدت خواب، به تنهایی تأثیر معناداری بر افزایش خطر نداشتند.
نظرات متخصصان
دکتر تارا اسپایرز-جونز، متخصص نورودژنراسیون از دانشگاه ادینبرو:
"خوداظهاری کیفیت خواب می‌تواند با توجه به مشکلات حافظه، غیرقابل اعتماد باشد. همچنین، این مطالعه عمدتاً روی افراد سفیدپوست انجام شده و نیاز به تأیید در مطالعات بزرگ‌تر و متنوع‌تر دارد."
دکتر ریچارد آیزاکسون، متخصص بیماری‌های نورودژنراتیو:
"مطالعه نشان می‌دهد که بررسی الگوی خواب و سرعت راه رفتن می‌تواند به شناسایی زودهنگام خطر زوال عقل کمک کند."
چرا خواب برای مغز مهم است؟
۱. پاکسازی سموم مغز: در طول خواب، فرآیند طبیعی پاکسازی نوروتوکسین‌ها (سموم عصبی) انجام می‌شود.
۲. تجمع پروتئین‌های مرتبط با آلزایمر: تحقیقات نشان داده‌اند کم‌خوابی منجر به تجمع بیشتر پروتئین‌هایی مانند بتا-آمیلوئید می‌شود.
۳. التهاب مغزی: کمبود خواب ممکن است واکنش‌های التهابی در مغز را فعال کند که در بیماری‌هایی مانند آلزایمر مشاهده می‌شود.
آیا زوال عقل باعث اختلال خواب می‌شود؟
یکی از نکات مطرح‌شده در مطالعه، امکان علیت معکوس است. یعنی تغییرات مغزی ناشی از مراحل اولیه زوال عقل ممکن است خود باعث اختلال خواب شود، نه برعکس.
مراقبت از سلامت خواب در دوران سالمندی
برای حفظ سلامت مغز و کاهش خطر زوال عقل در سنین بالا، به نکات زیر توجه کنید:
۱. مشاوره با پزشک: مشکلات خواب خود را با پزشک در میان بگذارید و در صورت نیاز آزمایش‌های خواب انجام دهید.
۲. روش‌های درمانی: درمان‌های دارویی و غیردارویی متناسب با نوع اختلال خواب می‌توانند به بهبود کیفیت خواب کمک کنند.
۳. سبک زندگی سالم:
- تغذیه مناسب (سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل)
- فعالیت بدنی منظم
- فعالیت‌های ذهنی مانند مطالعه و حل پازل
- درمان مشکلات شنوایی که ممکن است به سلامت مغز آسیب برسانند
خواب ناکافی و خواب‌آلودگی روزانه در سالمندان می‌تواند به‌عنوان هشداری برای خطر زوال عقل در نظر گرفته شود. با شناسایی زودهنگام اختلالات خواب و اتخاذ سبک زندگی سالم، می‌توان خطر این بیماری را کاهش داد. هرچند ژنتیک در بروز زوال عقل نقش مهمی دارد، اما نیمی از عوامل خطر قابل پیشگیری هستند. بنابراین، تغییرات کوچک در زندگی امروز شما می‌تواند نقش بزرگی در محافظت از سلامت مغز در آینده داشته باشد.