اعتیاد به ویدیوهای کوتاه تیک تاکی و اینستاگرامی مغز را تغییر می دهد

پژوهش نوینی در حوزه تصویربرداری مغزی و علوم اعصاب نتایج نگران‌کننده‌ای درباره تأثیرات اعتیاد به ویدیوهای کوتاه در پلتفرم‌های تیک‌تاک و اینستاگرام بر عملکرد مغز ارائه داده است. این مطالعه علمی نشان می‌دهد که افراد مبتلا به اعتیاد به مصرف ویدیوهای کوتاه دچار اختلال در فرایند تصمیم‌گیری شده و بیشتر در معرض انتخاب‌های هیجانی و تکانشی قرار دارند.

به گزارش مجله کژمژ؛ بر اساس یافته‌های این تحقیق که در مجله معتبر نوروایمج منتشر شده، اعتیاد به ویدیوهای کوتاه منجر به کاهش حساسیت نسبت به زیان‌های مالی و افزایش گرایش به ریسک‌پذیری می‌شود. در علم روانشناسی، رفتارهای تکانشی به اعمالی اطلاق می‌شود که بدون تأمل در نتایج و بدون ارزیابی مناسب پیامدهای مثبت و منفی انجام می‌گیرند.

 

این پژوهش علمی توسط محققان دانشگاه تیانجین نرمال در چین انجام شده و بر روی مکانیسم‌های مغزی تأثیرگذار بر فرایند تصمیم‌گیری در افراد معتاد به مصرف محتوای ویدیویی کوتاه متمرکز بوده است. نتایج حاکی از تغییرات قابل توجه در فعالیت نواحی مغزی مسئول ارزیابی پاداش و کنترل رفتار است.

پروفسور چیانگ وانگ، نویسنده اصلی این تحقیق، اعتیاد به ویدیوهای کوتاه را تهدیدی جدی برای سلامت عمومی توصیف کرده و اشاره کرده که در چین کاربران به طور متوسط ۱۵۱ دقیقه از روز خود را صرف تماشای این محتوا می‌کنند و بیش از ۹۵ درصد کاربران اینترنت درگیر این پدیده هستند.

تأثیرات منفی اعتیاد به ویدیوهای کوتاه بر سلامت روان شامل اختلال در تمرکز، کاهش کیفیت خواب، افزایش خطر افسردگی و ایجاد پاداش‌های فوری و غیرطبیعی است که سیستم پاداش مغز را دستخوش تغییرات اساسی می‌کند. وانگ توضیح می‌دهد که در حالی‌که اعتیادهای سنتی مانند مواد مخدر، قمار یا الکل تأثیرات شناخته‌شده‌ای بر کاهش حساسیت به زیان دارند، مکانیسم‌های مغزی اعتیادهای دیجیتال تا حد زیادی مجهول باقی مانده بود.

روش‌شناسی این پژوهش شامل بررسی ۳۶ دانشجوی ۱۸ تا ۲۴ سال بوده که میزان اعتیاد آنها به ویدیوهای کوتاه از طریق پرسشنامه‌های استاندارد ارزیابی شد. محققان از تکنیک fMRI یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی استفاده کردند تا فعالیت مغز شرکت‌کنندگان را هنگام انجام وظایف تصمیم‌گیری مالی فرضی مانند قبول یا رد شرط‌بندی‌های مختلف مورد بررسی قرار دهند.

تیم پژوهشی از مدل پیشرفته‌ای به نام «مدل پخش رانشی» استفاده کرد که امکان تجزیه و تحلیل دقیق فرایند تصمیم‌گیری را به اجزای کلیدی فراهم می‌کند، از جمله سرعت جمع‌آوری شواهد، میزان اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری و مدت زمان فرایندهای غیرتصمیم‌گیری نظیر پردازش حسی و واکنش حرکتی.

نتایج این مطالعه به طور قابل توجهی نشان داد که شرکت‌کنندگان با علائم شدیدتر اعتیاد به ویدیوهای کوتاه حساسیت کمتری نسبت به زیان‌های مالی از خود نشان دادند و تمایل بالاتری به پذیرش ریسک داشتند. همچنین این افراد سرعت بیشتری در تصمیم‌گیری نشان دادند که مؤید سبک تصمیم‌گیری تکانشی‌تر بود.

تصویربرداری مغزی نتایج بسیار جالبی ارائه داد و نشان داد که این الگوهای رفتاری با کاهش فعالیت در ناحیه پرکونئوس مغز مرتبط است. پرکونئوس منطقه‌ای از مغز است که نقش حیاتی در خودآگاهی، کنترل شناختی و ارزیابی مبتنی بر ارزش ایفا می‌کند. در مقابل، افراد با علائم اعتیاد شدیدتر فعالیت بیشتری در نواحی مسئول پردازش حسی و حرکتی مانند مخچه و شیار خلفی مرکزی نشان دادند.

تحلیل‌های تکمیلی نشان داد که کاهش فعالیت در ناحیه پرکونئوس نقش واسطه‌ای دارد که توضیح می‌دهد چرا افراد مبتلا به اعتیاد شدیدتر به ویدیوهای کوتاه رفتار تکانشی‌تری از خود نشان می‌دهند و حساسیت کمتری نسبت به زیان دارند. تکنیک پیشرفته تحلیل شباهت بازنمایی بین‌افراد نیز نتایج جالبی ارائه داد و نشان داد افراد با سطوح مشابه اعتیاد، الگوهای مشابه فعالیت مغزی در هنگام پردازش سود و زیان دارند.

پروفسور وانگ در تفسیر یافته‌های این پژوهش تأکید می‌کند که کاربران پرمصرف ویدیوهای کوتاه ممکن است هزینه‌های بلندمدت استفاده از این پلتفرم‌ها مانند اتلاف وقت، اختلال خواب و مشکلات تحصیلی و شغلی را دست‌کم بگیرند و تمرکز بیشتری بر لذت‌های لحظه‌ای داشته باشند. فعالیت غیرطبیعی در شبکه‌های مغزی مسئول تصمیم‌گیری و پردازش حسی-حرکتی محرک اصلی این رفتارهای مخرب است.

این محقق در پایان بر لزوم انجام مطالعات گسترده‌تر در این حوزه تأکید کرد، از جمله ردیابی تغییرات مغزی در طول زمان و بررسی اثربخشی مداخلات درمانی مانند رفتاردرمانی شناختی در بازگرداندن تعادل به فرایند تصمیم‌گیری. این یافته‌ها اهمیت بالای مدیریت زمان مصرف رسانه‌های اجتماعی و ضرورت آگاهی‌رسانی درباره تأثیرات منفی اعتیاد دیجیتال بر عملکرد مغز و سلامت روان را برجسته می‌کند.